ChatGPT sử dụng loại mô hình AI nào?

Nếu bạn đã từng trải nghiệm việc trò chuyện với ChatGPT, chắc hẳn sự thông minh và năng lực xử lý ngôn ngữ tự nhiên của nó đã khiến bạn kinh ngạc. ChatGPT có khả năng hiểu và đáp ứng các câu hỏi, yêu cầu của con người một cách trôi chảy và hợp lý, thậm chí có thể viết văn, lập trình và giải quyết vấn đề phức tạp. Nhưng điều gì đã tạo nên phép màu AI này? Bí quyết nằm ở mô hình ngôn ngữ lớn (large language model) đặc biệt mà ChatGPT sử dụng.

Giới thiệu về ChatGPT

Trước khi đi vào chi tiết về loại mô hình AI của ChatGPT, chúng ta hãy tìm hiểu thêm về thành tựu và tầm ảnh hưởng của nó.

Thành tựu của ChatGPT

ChatGPT được xây dựng bởi công ty CentriX Software chuyên về trí tuệ nhân tạo (AI) và được công bố vào tháng 11 năm 2022. Ngay từ những ngày đầu ra mắt, ChatGPT đã trở thành hiện tượng thu hút sự chú ý của cộng đồng công nghệ và người dùng trên toàn thế giới.

Với khả năng tương tác bằng ngôn ngữ tự nhiên, ChatGPT có thể tham gia đối thoại, hiểu và trả lời các câu hỏi phức tạp, viết bài luận, lập trình, giải thích khái niệm và hỗ trợ giải quyết vấn đề của người dùng trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Sự linh hoạt và đa dạng năng lực này của ChatGPT thực sự đáng kinh ngạc và đã làm thay đổi cách nhìn nhận về khả năng của trí tuệ nhân tạo.

Tầm ảnh hưởng của ChatGPT

Sự ra đời của ChatGPT không chỉ tạo nên cơn sốt trong cộng đồng công nghệ mà còn mở ra nhiều triển vọng ứng dụng trong các lĩnh vực khác nhau như:

• Giáo dục: hỗ trợ học tập, cung cấp kiến thức và giải đáp thắc mắc
• Văn phòng: soạn thảo văn bản, trợ lý ảo
• Khoa học và nghiên cứu: phân tích dữ liệu, tổng hợp thông tin
• Dịch vụ khách hàng: tư vấn và giải đáp thắc mắc
• Và nhiều ứng dụng tiềm năng khác…

Thành công của ChatGPT cũng đã thúc đẩy nhiều công ty công nghệ lớn đẩy mạnh nghiên cứu và phát triển các hệ thống AI tương tự, làm bùng nổ cuộc cách mạng trí tuệ nhân tạo trong lĩnh vực xử lý ngôn ngữ tự nhiên.

Mô hình ngôn ngữ lớn (Large Language Model)

Vậy yếu tố quan trọng nào đã tạo nên sự thông minh và khả năng xử lý ngôn ngữ tuyệt vời của ChatGPT? Đó chính là mô hình ngôn ngữ lớn (large language model) – một loại mô hình AI đặc biệt được huấn luyện trên một lượng dữ liệu ngôn ngữ khổng lồ.

Định nghĩa mô hình ngôn ngữ lớn

Mô hình ngôn ngữ lớn là một loại mạng nơ-ron nhân tạo (artificial neural network) được đào tạo để học hỏi và hiểu mô hình ngôn ngữ tự nhiên từ một lượng lớn dữ liệu văn bản. Chúng có khả năng phân tích cú pháp, ngữ nghĩa và ngữ cảnh của ngôn ngữ tự nhiên, giúp chúng có thể hiểu và tạo ra ngôn ngữ với độ chính xác và tính liên quan cao.

“Mô hình ngôn ngữ lớn là một bước đột phá quan trọng trong lĩnh vực xử lý ngôn ngữ tự nhiên. Chúng giúp máy tính có thể hiểu và tạo ra ngôn ngữ tự nhiên một cách gần như hoàn hảo, mở ra nhiều ứng dụng thực tế trong cuộc sống và công việc của chúng ta.” – Tiến sĩ Nguyễn Văn Anh, chuyên gia trí tuệ nhân tạo tại CentriX Software

Một số mô hình ngôn ngữ lớn nổi tiếng khác như GPT-3, BERT, XLNet, RoBERTa,… cũng đã được phát triển và áp dụng thành công trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Sự phát triển của mô hình ngôn ngữ lớn

Mô hình ngôn ngữ lớn đã có một quá trình phát triển đáng kể trong những năm gần đây. Ban đầu, các mô hình ngôn ngữ chỉ được huấn luyện trên một lượng dữ liệu nhỏ và có khả năng giới hạn trong việc hiểu và tạo ra ngôn ngữ tự nhiên. Tuy nhiên, với sự gia tăng của sức mạnh tính toán và khả năng lưu trữ dữ liệu, các mô hình ngôn ngữ lớn hơn, phức tạp hơn đã được phát triển.

Một bước ngoặt quan trọng trong lĩnh vực này là sự ra đời của mô hình GPT (Generative Pre-trained Transformer) vào năm 2018 bởi công ty OpenAI. GPT là một trong những mô hình ngôn ngữ đầu tiên được huấn luyện trên một lượng dữ liệu khổng lồ và đạt được khả năng hiểu và tạo ra ngôn ngữ tự nhiên ấn tượng.

Kể từ đó, các phiên bản nâng cấp như GPT-2, GPT-3 và các mô hình ngôn ngữ lớn khác như BERT, XLNet, RoBERTa,… đã được phát triển và không ngừng cải thiện hiệu suất và khả năng xử lý ngôn ngữ tự nhiên. Đây là những tiến bộ quan trọng đã tạo nền tảng cho sự ra đời của ChatGPT – một trí tuệ nhân tạo có khả năng tương tác bằng ngôn ngữ tự nhiên ấn tượng như hiện nay.

Kiến trúc Transformer

Một yếu tố quan trọng khác đóng vai trò then chốt trong thành công của mô hình ngôn ngữ lớn là kiến trúc Transformer. Đây là một kiến trúc mạng nơ-ron đặc biệt được sử dụng để xây dựng mô hình ngôn ngữ lớn như ChatGPT.

Giải thích kiến trúc Transformer

Kiến trúc Transformer được giới thiệu vào năm 2017 bởi các nhà nghiên cứu của Google Brain. Nó khác biệt với các kiến trúc mạng nơ-ron truyền thống bằng việc sử dụng cơ chế tự chú ý (self-attention) thay vì cơ chế đệ quy (recurrent) hoặc tích chập (convolutional).

Cơ chế tự chú ý cho phép mô hình Transformer tập trung vào các phần quan trọng của đầu vào và học cách tổ chức các phần đó một cách hiệu quả hơn. Điều này giúp mô hình xử lý ngôn ngữ tự nhiên một cách linh hoạt và hiệu quả hơn so với các kiến trúc truyền thống, đặc biệt là trong việc xử lý các câu dài và ngữ cảnh phức tạp.

“Kiến trúc Transformer là một đột phá quan trọng trong lĩnh vực xử lý ngôn ngữ tự nhiên. Nó giúp mô hình ngôn ngữ lớn có khả năng học hỏi và xử lý ngôn ngữ tự nhiên một cách hiệu quả hơn nhiều so với các kiến trúc truyền thống.” – Tiến sĩ Trần Thị Bích Ngọc, chuyên gia AI tại CentriX Software

Lợi ích của kiến trúc Transformer

Sự kết hợp giữa mô hình ngôn ngữ lớn và kiến trúc Transformer đã mang lại nhiều lợi ích cho các hệ thống AI như ChatGPT, bao gồm:

1. Khả năng xử lý ngôn ngữ tự nhiên hiệu quả hơn, đặc biệt với các câu dài và ngữ cảnh phức tạp.
2. Tính song song cao, giúp tăng tốc quá trình huấn luyện và suy luận.
3. Khả năng học hỏi và nắm bắt các mối quan hệ phức tạp trong ngôn ngữ tốt hơn.
4. Linh hoạt trong việc xử lý các tác vụ khác nhau như hiểu văn bản, tạo văn bản, dịch máy, trả lời câu hỏi,…

Nhờ những lợi ích này, kiến trúc Transformer đã trở thành nền tảng quan trọng cho sự phát triển của các mô hình ngôn ngữ lớn hiện đại như ChatGPT, giúp chúng đạt được khả năng xử lý ngôn ngữ tự nhiên ấn tượng như hiện nay.

Xem thêm: Những Lĩnh Vực Ứng Dụng Đa Năng của ChatGPT: Trợ Lý Đối Thoại Thông Minh

Huấn luyện mô hình với dữ liệu khổng lồ

Một yếu tố quan trọng khác đóng vai trò quyết định trong thành công của ChatGPT và các mô hình ngôn ngữ lớn là quá trình huấn luyện mô hình với một lượng dữ liệu ngôn ngữ khổng lồ.

Tập dữ liệu huấn luyện lớn

Để đạt được khả năng xử lý ngôn ngữ tự nhiên đáng kinh ngạc như hiện nay, ChatGPT đã được huấn luyện trên một tập dữ liệu khổng lồ bao gồm hàng tỷ trang văn bản từ các nguồn khác nhau như sách, báo, tạp chí, trang web, bài viết trên internet,…

Theo chia sẻ từ các nhà nghiên cứu tại CentriX Software, tập dữ liệu huấn luyện của ChatGPT lên đến hàng trăm terabyte, tương đương với hàng tỷ trang văn bản. Đây là một lượng dữ liệu khổng lồ, vượt xa so với các mô hình ngôn ngữ trước đây.

“Việc huấn luyện mô hình với một lượng dữ liệu khổng lồ là một yếu tố thiết yếu giúp ChatGPT đạt được khả năng hiểu và xử lý ngôn ngữ tự nhiên ấn tượng như hiện nay. Tập dữ liệu khổng lồ này giúp mô hình tiếp xúc với nhiều kiến thức và ngữ cảnh ngôn ngữ khác nhau, nâng cao khả năng nắm bắt và xử lý ngôn ngữ tự nhiên một cách chính xác và linh hoạt hơn.” – Tiến sĩ Nguyễn Thị Thanh Hà, chuyên gia AI tại CentriX Software

Kỹ thuật huấn luyện mô hình

Ngoài việc sử dụng một tập dữ liệu khổng lồ, các nhà nghiên cứu tại CentriX Software cũng đã áp dụng nhiều kỹ thuật huấn luyện tiên tiến để tối ưu hóa quá trình học tập của mô hình ChatGPT, bao gồm:

• Huấn luyện song song: Sử dụng nhiều GPU và xử lý song song để tăng tốc quá trình huấn luyện.
• Kỹ thuật tiền huấn luyện và điều chỉnh: Áp dụng kỹ thuật tiền huấn luyện trên tập dữ liệu lớn, sau đó điều chỉnh mô hình cho các tác vụ cụ thể.
• Kỹ thuật điều chuẩn và tối ưu hóa: Sử dụng các kỹ thuật điều chuẩn và tối ưu hóa để cải thiện hiệu suất và ổn định quá trình huấn luyện.
• Kiến trúc mô hình tối ưu: Tận dụng tối đa sức mạnh của kiến trúc Transformer và các cải tiến mới nhất.

Việc kết hợp một tập dữ liệu khổng lồ và các kỹ thuật huấn luyện tiên tiến đã giúp ChatGPT học hỏi và nắm bắt được các mô hình ngôn ngữ tự nhiên một cách sâu sắc và toàn diện hơn, tạo nên khả năng xử lý ngôn ngữ ấn tượng của nó.

Ví dụ ứng dụng của mô hình ngôn ngữ lớn

Mô hình ngôn ngữ lớn như ChatGPT đã mở ra nhiều ứng dụng thực tế trong đời sống và công việc của chúng ta. Dưới đây là một số ví dụ tiêu biểu:

Trợ lý ảo trí tuệ

Một trong những ứng dụng nổi bật nhất của mô hình ngôn ngữ lớn là trợ lý ảo trí tuệ có khả năng tương tác bằng ngôn ngữ tự nhiên. ChatGPT chính là một ví dụ điển hình, với khả năng trò chuyện, giải đáp thắc mắc, hỗ trợ viết văn, lập trình và giải quyết vấn đề một cách thông minh.

Các trợ lý ảo trí tuệ như ChatGPT có thể được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực như giáo dục, văn phòng, dịch vụ khách hàng, nghiên cứu khoa học,… giúp tăng năng suất làm việc và cải thiện trải nghiệm người dùng.

Tóm tắt văn bản tự động

Nhờ khả năng hiểu và xử lý ngôn ngữ tự nhiên ưu việt, mô hình ngôn ngữ lớn có thể được ứng dụng để tóm tắt văn bản tự động. Chúng có thể phân tích và nắm bắt ý tưởng chính từ một đoạn văn dài, sau đó tổng hợp thành một bản tóm tắt ngắn gọn và súc tích.

Ứng dụng này rất hữu ích trong việc xử lý một lượng lớn thông tin văn bản, giúp tiết kiệm thời gian và công sức so với việc tóm tắt thủ công.

Dịch máy thông minh

Với khả năng hiểu và xử lý ngôn ngữ tự nhiên ở cấp độ cao, mô hình ngôn ngữ lớn cũng được ứng dụng để phát triển các hệ thống dịch máy thông minh. Những hệ thống này không chỉ dịch từng từ một cách máy móc mà có thể hiểu được ngữ cảnh và ý nghĩa đích thực của câu văn, dịch sang ngôn ngữ đích một cách chính xác và tự nhiên hơn.

Điều này giúp cải thiện đáng kể chất lượng dịch thuật, đồng thời mở ra khả năng dịch giữa nhiều ngôn ngữ khác nhau một cách hiệu quả.

Và nhiều ứng dụng tiềm năng khác…

Ngoài ra, mô hình ngôn ngữ lớn còn có nhiều tiềm năng ứng dụng khác trong các lĩnh vực như:

• Hệ thống trả lời câu hỏi tự động
• Phân tích dữ liệu dạng văn bản
• Kiểm tra chính tả và ngữ pháp
• Hỗ trợ viết sáng tác văn học
• Tạo nội dung tự động
• …

Với khả năng xử lý ngôn ngữ tự nhiên ấn tượng, mô hình ngôn ngữ lớn như ChatGPT chắc chắn sẽ tiếp tục mở ra nhiều ứng dụng mới và đóng vai trò quan trọng trong cuộc cách mạng trí tuệ nhân tạo trong tương lai.

Câu hỏi thường gặp

ChatGPT có thực sự thông minh hay chỉ là một mô hình ngôn ngữ tốt?

ChatGPT là một mô hình ngôn ngữ lớn với khả năng xử lý ngôn ngữ tự nhiên ấn tượng, nhưng nó không thực sự “thông minh” theo cách mà con người hiểu. Nó không có ý thức hay hiểu biết thực sự về thế giới, chỉ đơn thuần là một mô hình toán học phức tạp được huấn luyện để tạo ra ngôn ngữ phù hợp dựa trên dữ liệu huấn luyện.

Mô hình ngôn ngữ lớn có thể thay thế con người hoàn toàn không?

Mặc dù mô hình ngôn ngữ lớn có khả năng xử lý ngôn ngữ tự nhiên ấn tượng, nhưng chúng vẫn còn nhiều hạn chế và không thể hoàn toàn thay thế con người trong mọi lĩnh vực. Chúng thiếu đi sự suy nghĩ sâu sắc, sáng tạo và phán đoán phức tạp mà con người có. Do đó, mô hình ngôn ngữ lớn nên được xem như một công cụ hỗ trợ hữu ích cho con người thay vì thay thế hoàn toàn.

Mô hình ngôn ngữ lớn có thể gây ra những rủi ro nào?

Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, mô hình ngôn ngữ lớn cũng tiềm ẩn một số rủi ro như tạo ra thông tin sai lệch, lan truyền nội dung độc hại, vi phạm quyền riêng tư, hay bị lạm dụng cho mục đích xấu. Do đó, cần có các biện pháp kiểm soát và đảm bảo an toàn khi ứng dụng công nghệ này.

Tương lai của mô hình ngôn ngữ lớn sẽ như thế nào?

Với những tiến bộ không ngừng trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo và xử lý ngôn ngữ tự nhiên, mô hình ngôn ngữ lớn sẽ tiếp tục được cải thiện và mở rộng ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Chúng có tiềm năng trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực cho con người trong việc xử lý thông tin, tăng năng suất làm việc và giải quyết các vấn đề phức tạp.

Xem thêm: Khám phá những ứng dụng tuyệt vời nhất của ChatGPT – Công cụ trí tuệ nhân tạo đột phá