Cách sử dụng ChatGPT: Hướng dẫn chi tiết cho người mới bắt đầu

Bạn bối rối không biết bắt đầu từ đâu với ChatGPT? Đừng lo! Bài viết này của CentriX sẽ hướng dẫn chi tiết cách sử dụng ChatGPT hiệu quả nhất từ cơ bản đến nâng cao, giúp bạn khai thác tối đa sức mạnh của AI để học tập, làm việc và sáng tạo.

Với hơn 180 triệu người dùng hàng tháng (số liệu từ OpenAI năm 2024), ChatGPT đã trở thành một trong những công cụ AI mạnh mẽ và phổ biến nhất hiện nay. Từ việc viết nội dung, giải bài tập, tạo hình ảnh, phân tích dữ liệu đến lập trình, ChatGPT đang thay đổi cách chúng ta làm việc và học tập mỗi ngày.

Nếu bạn vẫn đang phân vân cách sử dụng ChatGPT sao cho đúng và tối ưu, bài viết này sẽ cung cấp hướng dẫn từng bước, dễ hiểu, dễ áp dụng – kể cả với người mới bắt đầu.

1. ChatGPT là gì và có thể làm được gì?

ChatGPT là một trợ lý ảo AI đa phương tiện được phát triển bởi OpenAI. Công cụ này có khả năng tiếp nhận văn bản, hình ảnh, âm thanh và thậm chí là nói chuyện trực tiếp với bạn theo thời gian thực.

Một số khả năng tiêu biểu của ChatGPT:

• Trò chuyện, trả lời câu hỏi theo ngữ cảnh
  
• Viết nội dung (email, blog, mô tả sản phẩm, thơ, truyện…)
  
• Tạo hình ảnh bằng DALL·E
  
• Phân tích hình ảnh, bảng biểu, dữ liệu
  
• Viết và sửa mã lập trình
  
• Tìm kiếm thông tin mới từ Internet
  
• Tạo báo cáo, bảng biểu, thuyết trình
  
• Hỗ trợ ngôn ngữ lập trình tự nhiên

Xem thêm: Tài khoản ChatGPT Plus dùng chung

2. Hướng dẫn cách sử dụng ChatGPT cơ bản

Sử dụng ChatGPT lần đầu có thể khiến bạn bỡ ngỡ, nhưng thật ra, chỉ với vài thao tác đơn giản, bạn sẽ dễ dàng làm chủ công cụ này.

2.1 Tạo tài khoản OpenAI

Để bắt đầu, hãy truy cập vào ChatGPT và nhấn Sign up (Đăng ký). Bạn có thể đăng ký bằng địa chỉ email, hoặc chọn đăng nhập bằng tài khoản Google, Apple hoặc Microsoft. Sau đó, OpenAI sẽ yêu cầu xác minh số điện thoại để đảm bảo bạn là người thật – một bước bảo mật quan trọng.

Nếu bạn đã có tài khoản rồi, hãy nhấn Log in (Đăng nhập) để vào thẳng giao diện ChatGPT.

2.2 Làm quen với giao diện ChatGPT

Sau khi đăng nhập, bạn sẽ thấy:

• Thanh nhập lệnh ở phía dưới: nơi bạn đặt câu hỏi, gửi ảnh hoặc nói chuyện bằng giọng nói.
  
• Khung trò chuyện ở trung tâm: nơi hiển thị câu trả lời của ChatGPT.
  
• Thanh bên trái: lưu lại các cuộc hội thoại trước, cho phép bạn đổi tên, chia sẻ hoặc xoá từng cuộc trò chuyện.
  
• Menu tài khoản: truy cập cài đặt, bật/tắt bộ nhớ, chọn mô hình AI (GPT-4o, GPT-3.5…), tuỳ chỉnh phản hồi.

2.3 Bắt đầu cuộc trò chuyện đầu tiên

Bạn có thể nhập bất kỳ câu hỏi nào vào khung nhập lệnh, chẳng hạn như:

• “Tôi có thể dùng ChatGPT để làm gì?”
  
• “Viết giúp tôi email xin nghỉ phép ngắn gọn”
  
• “Tóm tắt nội dung cuốn sách Sapiens”

Ngay lập tức, ChatGPT sẽ phản hồi theo cách tự nhiên và mạch lạc, giống như bạn đang trò chuyện với một người thật. Hãy cứ tự do thử nghiệm!

2.4 Cá nhân hóa trải nghiệm sử dụng

Tùy chỉnh phản hồi (Custom Instructions)

Bạn thường xuyên phải dặn lại ChatGPT mỗi lần dùng? Đừng lo, hãy vào Settings > Customize ChatGPT để:

• Mô tả ngắn về bạn và công việc bạn làm
  
• Đưa ra yêu cầu về phong cách viết, độ dài, ngôn ngữ…

Ví dụ: “Tôi là giáo viên dạy Sinh học, cần các câu trả lời đơn giản, dễ hiểu cho học sinh lớp 9.”

Tạo ChatGPT riêng (Custom GPTs)

Với tài khoản trả phí (Plus), bạn còn có thể tạo GPT cá nhân hóa với hướng dẫn riêng biệt, tập tin đính kèm và thậm chí tích hợp hành động như gửi email, tra cứu lịch…

3. Khai thác tính năng nâng cao

3.1 Trò chuyện bằng giọng nói (Voice Mode)

• Nhấn biểu tượng micro trong ô nhập
  
• Nói trực tiếp, ChatGPT phản hồi bằng giọng nói

3.2 Tải và phân tích hình ảnh

• Dùng biểu tượng 📎 để tải ảnh hoặc kéo thả
  
• Hỏi: “Phân tích biểu đồ này”, “Đây là hoa gì?”

3.3 Tạo ảnh bằng DALL·E

• GPT-4 hỗ trợ DALL·E tích hợp
  
• Mô tả: “Chó mặc vest đang chơi piano trên sao Hỏa”
  
• Chọn trong 4 ảnh được tạo

3.4 Dùng Projects và Scheduled Tasks

• Projects giúp quản lý các cuộc trò chuyện theo chủ đề
  
• Scheduled Tasks cho phép lên lịch tác vụ tự động (ví dụ: gửi báo cáo hằng ngày)

4. Những điều cần lưu ý khi sử dụng ChatGPT

Dù rất thông minh và tiện lợi, ChatGPT vẫn là công cụ công nghệ – và bạn cần hiểu một vài điểm quan trọng để tránh rơi vào hiểu nhầm hoặc sử dụng sai cách.

4.1 Giới hạn dung lượng hội thoại (Token limit)

Mỗi cuộc hội thoại trong ChatGPT được giới hạn theo đơn vị gọi là token – gồm cả nội dung bạn nhập và phản hồi của AI. Mỗi phiên có thể xử lý khoảng 4.096 token đối với GPT-3.5, và hơn 100.000 token đối với GPT-4o (trong chế độ trả phí).

Nếu bạn trò chuyện quá dài, ChatGPT sẽ bắt đầu “quên” những phần đầu. Để tránh điều này:

• Chia nhỏ nội dung ra nhiều đoạn
  
• Tạo cuộc hội thoại mới khi chuyển chủ đề
  
• Tóm tắt lại nội dung trước để “nhắc nhớ”

4.2 Kiểm tra độ chính xác của nội dung

ChatGPT không phải là nguồn tri thức tuyệt đối. Nó có thể tạo ra các thông tin sai lệch hay không tồn tại – hiện tượng này gọi là “AI Hallucination”.

💡 Lời khuyên:

• Luôn kiểm chứng lại thông tin, đặc biệt về sức khoẻ, pháp luật, chính sách.
  
• Yêu cầu ChatGPT dẫn nguồn, hoặc sử dụng chế độ “Deep research” nếu có.

4.3 Khi nào ChatGPT từ chối trả lời?

ChatGPT sẽ từ chối khi bạn yêu cầu:

• Nội dung liên quan đến bạo lực, phân biệt, lừa đảo, hành vi phi pháp
  
• Thông tin nhạy cảm: số thẻ tín dụng, mật khẩu, thông tin cá nhân
  
• Yêu cầu tạo tin giả, xuyên tạc sự thật
  
• Câu hỏi quá mơ hồ hoặc thiếu ngữ cảnh

Nếu bạn bị từ chối, hãy thử diễn đạt lại câu hỏi rõ ràng và trung lập hơn.

5. Cách quản lý dữ liệu và quyền riêng tư

OpenAI cung cấp rất nhiều tùy chọn để bạn kiểm soát dữ liệu cá nhân và cách ChatGPT xử lý thông tin của bạn.

5.1 Quản lý bộ nhớ (Memory)

Tính năng Memory giúp ChatGPT ghi nhớ thông tin bạn chia sẻ – ví dụ: tên, nghề nghiệp, sở thích, phong cách viết… để trả lời phù hợp hơn trong những lần sau.

• Truy cập Settings > Personalization > Manage Memory
  
• Xem những gì ChatGPT đã “ghi nhớ”
  
• Xóa từng thông tin hoặc toàn bộ nếu muốn

🔐 Lưu ý: Tắt bộ nhớ không xóa lịch sử chat. Và ngược lại, xóa chat không xóa memory!

5.2 Trò chuyện tạm thời (Temporary Chats)

Nếu bạn chỉ muốn nói chuyện ẩn danh và không để lại dấu vết, hãy bật Temporary Chat bằng cách:

• Nhấn vào tên mô hình → bật “Temporary chat”
  
• Chat sẽ không lưu lại, không ghi nhớ, không huấn luyện mô hình

5.3 Xóa và lưu trữ cuộc trò chuyện

Bạn có thể:

• Xoá nhanh một chat: click dấu “…” bên cạnh tên → chọn Delete
  
• Lưu trữ cuộc trò chuyện cũ để dọn gọn giao diện
  
• Tìm kiếm các chat trước bằng phím tắt Ctrl+K (Windows) hoặc Cmd+K (Mac)

6. Mẹo sử dụng ChatGPT hiệu quả

6.1 Để ChatGPT hỏi ngược lại bạn

• Giúp tăng độ cá nhân hóa
  
• Ví dụ: “Hãy hỏi tôi về doanh nghiệp để lập kế hoạch marketing”

6.2 Tạo cuộc trò chuyện mới khi cần

• Khi chuyển chủ đề hoặc muốn tách nội dung rõ ràng

6.3 Sử dụng chức năng ghi nhớ hiệu quả

• Cung cấp thông tin nền để AI phản hồi sát thực tế

Xem thêm: Học AI miễn phí cùng OpenAI Academy

7. Ứng dụng thực tế của ChatGPT trong công việc và cuộc sống

ChatGPT không chỉ hữu ích cho dân công nghệ. Trên thực tế, bất kỳ ai cũng có thể tận dụng ChatGPT để tiết kiệm thời gian, tăng năng suất và cải thiện hiệu quả công việc.

7.1 Digital Marketing

• Tạo nội dung cho mạng xã hội, blog, quảng cáo Google Ads
  
• Phân tích đối thủ, xác định điểm mạnh/yếu
  
• Lên chiến dịch truyền thông dựa trên chân dung khách hàng

7.2 Lập trình và IT

• Viết code Python, JavaScript, SQL… từ mô tả bằng tiếng Việt
  
• Gợi ý thuật toán tối ưu
  
• Debug lỗi trong đoạn mã nhanh chóng

7.3 Học tập và giảng dạy

• Tóm tắt sách giáo khoa, bài báo khoa học
  
• Chuẩn bị đề cương bài giảng
  
• Tạo quiz trắc nghiệm cho học sinh/sinh viên

7.4 Phân tích pháp lý

• Viết thư khiếu nại, hợp đồng, cam kết
  
• Giải thích điều luật, quy trình pháp lý
  
• Chuẩn hóa ngôn ngữ văn bản pháp lý

7.5 Viết lách, sáng tạo nội dung

• Viết truyện, kịch bản phim, thơ
  
• Phát triển nhân vật cho tiểu thuyết
  
• Tạo nội dung cho game, sách thiếu nhi

8. Kết luận

ChatGPT đang mở ra một kỷ nguyên mới cho tương tác giữa con người và trí tuệ nhân tạo. Dù bạn là sinh viên, nhân viên văn phòng, nhà lập trình hay người viết sáng tạo, ChatGPT đều có thể hỗ trợ mạnh mẽ.

Điều quan trọng nhất là hiểu và làm chủ công cụ. Khi đó, bạn không chỉ sử dụng ChatGPT – bạn sẽ biến nó thành cộng sự đáng tin cậy trong mọi lĩnh vực.

Xem thêm: ChatGPT miễn phí tính năng Deep Research cho người dùng có giới hạn